Trong ngành xây dựng hiện đại, việc xử lý nền đất yếu là một hạng mục thi công phức tạp và đòi hỏi độ chính xác cao. Trong số các giải pháp được ứng dụng rộng rãi, bấc thấm đóng vai trò then chốt trong việc gia cố và thoát nước cho nền đất, đặc biệt là tại các khu vực có địa chất phức tạp. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả lâu dài và an toàn cho toàn bộ công trình, điều kiện tiên quyết là Bấc Thấm Phải đạt Yêu Cầu Kỹ Thuật Trước Nghiệm Thu. Đây không chỉ là một quy định bắt buộc mà còn là yếu tố quyết định chất lượng và độ bền vững của dự án.
Bài viết này của Việt Topreview sẽ đi sâu phân tích các tiêu chuẩn kỹ thuật cần thiết cho vật liệu và thiết bị, quy trình thi công chi tiết, cũng như các bước kiểm tra, nghiệm thu chặt chẽ. Mục tiêu là cung cấp cái nhìn toàn diện và chuyên sâu về tầm quan trọng của việc tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật, từ đó giúp các nhà thầu và kỹ sư đảm bảo chất lượng bấc thấm ở mức cao nhất, góp phần vào sự thành công chung của các công trình xây dựng. Các quy định xây dựng nền đắp và đệm cát sẽ được tham chiếu như một phần chỉ dẫn kỹ thuật quan trọng trong toàn bộ quá trình này.
1. Vật Liệu Bấc Thấm: Tiêu Chuẩn Kỹ Thuật Cần Đạt
Nội dung
Vật liệu bấc thấm là yếu tố cốt lõi quyết định khả năng thoát nước và ổn định của nền đất. Để đảm bảo bấc thấm phải đạt yêu cầu kỹ thuật trước nghiệm thu, các chỉ tiêu cơ lý của vật liệu cần được kiểm định nghiêm ngặt. Cụ thể, bấc thấm phải đáp ứng các tiêu chí sau đây, được xác định thông qua các thử nghiệm chuyên sâu:
- Cường độ chịu kéo: Không được dưới 1.6 kN khi cặp hết chiều rộng bấc thấm, đảm bảo khả năng chịu lực trong quá trình lắp đặt và hoạt động dưới lòng đất.
- Độ dãn dài: Phải lớn hơn 20% khi cặp hết chiều rộng bấc thấm, cho phép vật liệu có độ linh hoạt nhất định để thích ứng với các biến dạng của nền đất mà không bị đứt gãy.
- Khả năng thoát nước: Đây là chỉ tiêu quan trọng nhất, thể hiện hiệu suất dẫn nước của bấc thấm.
- Dưới áp lực 10 kPa với gradient thủy lực I=0.5, khả năng thoát nước phải đạt từ 80×10^(-6) m3/s đến 140×10^(-6) m3/s.
- Dưới áp lực 400 kPa với gradient thủy lực I=0.5, khả năng thoát nước phải duy trì từ 60×10^(-6) m3/s đến 80×10^(-6) m3/s.
Trước khi tiến hành thi công, nhà thầu có trách nhiệm lấy mẫu vật liệu bấc thấm dự kiến sử dụng để thực hiện các thí nghiệm theo yêu cầu kỹ thuật. Hồ sơ thí nghiệm và kết quả phải được trình tư vấn giám sát chấp thuận. Chỉ khi có sự chấp thuận này, vật liệu mới được phép đưa vào công trình. Bên cạnh đó, việc kiểm tra trực quan chiều dài mỗi cuộn bấc thấm, quan sát xem bấc có bị gãy lõi hay không, và kiểm tra kích thước các đầu neo, ghim thép cũng là các bước cần thiết để đảm bảo chất lượng đồng bộ của vật liệu.
Mẫu bấc thấm đang được kiểm tra tại phòng thí nghiệm để đánh giá chất lượng và các chỉ tiêu cơ lý
2. Thiết Bị Thi Công Bấc Thấm: Đảm Bảo Hiệu Suất Và Độ Chính Xác
Để đảm bảo quy trình thi công bấc thấm diễn ra hiệu quả và đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, vai trò của thiết bị chuyên dụng là không thể phủ nhận. Các đặc trưng kỹ thuật của máy ấn bấc thấm cần được kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo khả năng làm việc chính xác và ổn định trong mọi điều kiện. Một thiết bị đạt chuẩn sẽ giảm thiểu rủi ro sai sót và tối ưu hóa chất lượng lắp đặt, giúp bấc thấm phải đạt yêu cầu kỹ thuật trước nghiệm thu một cách vững chắc.
Các đặc trưng kỹ thuật cần có của máy ấn bấc thấm bao gồm:
- Trục tâm lắp đặt: Phải có tiết diện 60mm x 120mm và có vạch chia đến cm dọc trục để theo dõi chiều sâu cắm bấc thấm một cách chính xác. Đồng thời, máy phải được trang bị dây dọi hoặc thiết bị con lắc để thường xuyên kiểm tra độ thẳng đứng của trục tâm trong suốt quá trình thi công.
- Lực ấn: Máy phải có lực ấn đủ lớn để có thể cắm bấc thấm đến độ sâu thiết kế theo yêu cầu của dự án, ngay cả trong điều kiện nền đất có sức kháng cao.
- Tốc độ vận hành: Tốc độ ấn lớn nhất không vượt quá 65m/phút và tốc độ kéo lên lớn nhất không vượt quá 105m/phút. Các tốc độ này cần được kiểm soát để đảm bảo không gây tổn hại đến đất tự nhiên và bấc thấm.
- Chiều sâu làm việc: Máy phải đạt được độ sâu đặt bấc thấm theo yêu cầu thiết kế, đảm bảo toàn bộ chiều dài bấc thấm được lắp đặt đúng vị trí và chức năng.
- Độ vững chắc và ổn định: Máy phải được thiết kế và cấu tạo để bảo đảm vững chắc, ổn định khi làm việc trong các điều kiện môi trường công trường khác nhau, tránh rung lắc hoặc mất cân bằng gây sai lệch vị trí.
- Bộ phận điều chỉnh tốc độ: Cần có đủ bộ phận và thiết bị để điều chỉnh tốc độ ấn bấc và rút cọc tiêm lên một cách linh hoạt, nhằm bảo vệ đất tự nhiên và bấc thấm khỏi bất kỳ hư hại nào trong quá trình thao tác.
Trước khi thi công chính thức, máy ấn bấc thấm phải được thao tác thử để xác định góc quay, tầm với khi thi công và kiểm tra năng lực máy móc, đảm bảo có thể thi công đến chiều sâu thiết kế một cách chính xác và an toàn.
3. Quy Trình Thi Công Bấc Thấm Hiệu Quả và Đạt Chuẩn
Quy trình thi công bấc thấm cần được thực hiện một cách khoa học và chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả cao nhất và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật. Để bấc thấm phải đạt yêu cầu kỹ thuật trước nghiệm thu, nhà thầu phải tuân thủ nghiêm ngặt các bước sau đây, từ khâu chuẩn bị sơ đồ di chuyển đến từng thao tác cắm bấc thấm.
3.1. Lập Sơ Đồ Di Chuyển và Thi Công Thí Điểm
Trước khi tiến hành thi công đại trà, nhà thầu phải thiết kế sơ đồ di chuyển và làm việc của máy ấn bấc thấm trên mặt bằng tầng đệm cát. Nguyên tắc cơ bản là máy không được đè lên những bấc thấm đã thi công, và hành trình di chuyển của máy phải được tối ưu để giảm thiểu thời gian và công sức.
Tiếp theo, đơn vị thi công phải tổ chức thi công thí điểm trên một phạm vi đủ lớn để máy có thể di chuyển 2-3 lần khi thực hiện các thao tác ấn bấc thấm. Việc thí điểm này cần có sự chứng kiến của tư vấn giám sát. Trong quá trình thí điểm, cần theo dõi và kiểm tra kỹ lưỡng từng thao tác, đặc biệt chú ý đến độ chính xác của việc ấn bấc thấm (độ thẳng đứng, vị trí trên mặt bằng và độ sâu). Chỉ khi thi công thí điểm đạt yêu cầu theo thiết kế, nhà thầu mới được phép tiến hành thi công đại trà.
3.2. Trình Tự Thi Công Chính Thức
- Định vị: Định vị tất cả các điểm sẽ phải cắm bấc thấm bằng các máy đo đạc thông thường, theo hàng dọc và hàng ngang đúng với đồ án thiết kế, sau đó đánh dấu vị trí định vị rõ ràng.
- Đưa máy vào vị trí: Đưa máy ấn bấc thấm vào vị trí theo đúng hành trình đã được vạch ra ở sơ đồ di chuyển làm việc. Xác định vạch xuất phát trên trục tâm theo dây dọi hoặc thiết bị con lắc đặt trên giá.
- Lắp đặt bấc thấm: Lắp bấc thấm vào trục tâm của máy và điều khiển máy đưa đầu trục tâm đến vị trí đặt bấc thấm đã định vị.
- Gắn đầu neo: Gắn đầu neo vào bấc thấm với chiều dài bấc thấm được gấp lại tối thiểu là 30cm và được ghim bằng thép ghim chắc chắn, đảm bảo bấc thấm được giữ cố định trong lòng đất.
- Ấn bấc thấm: Ấn trục tâm đã được lắp bấc thấm xuống đến độ sâu thiết kế với tốc độ đều trong phạm vi 0.15-0.6m/giây. Việc kiểm soát tốc độ là rất quan trọng để tránh làm xáo trộn cấu trúc đất và đảm bảo bấc thấm được cắm thẳng.
- Rút trục tâm và cắt bấc: Sau khi cắm bấc thấm xong, kéo trục tâm lên (lúc này đầu neo sẽ giữ bấc thấm lại trong đất). Khi trục tâm được kéo lên hết, không kéo cắt đứt bấc thấm ngay mà phải đảm bảo còn lại 20cm đầu bấc nhô lên trên lớp đệm cát. Sau đó, chuyển sang vị trí tiếp theo để tiếp tục thi công.
Sơ đồ thiết kế vị trí và hành trình thi công bấc thấm đứng và bấc thấm ngang tại công trường
4. Nghiệm Thu Bấc Thấm: Đảm Bảo Chất Lượng Toàn Diện
Nghiệm thu là bước cuối cùng và quan trọng nhất để xác nhận bấc thấm phải đạt yêu cầu kỹ thuật trước nghiệm thu. Quá trình này bao gồm kiểm tra toàn diện từ vật liệu, thiết bị đến quy trình thi công, đảm bảo mọi yếu tố đều tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn thiết kế và quy định hiện hành.
4.1. Kiểm Tra Trước Khi Thi Công
Trước khi bất kỳ hoạt động thi công nào diễn ra, nhà thầu phải thực hiện các bước kiểm tra cần thiết:
- Kiểm tra vật liệu: Lấy mẫu vật liệu bấc thấm dự kiến sử dụng, tiến hành thí nghiệm theo các yêu cầu kỹ thuật đã nêu ở Mục 1 và lập hồ sơ trình tư vấn giám sát chấp nhận. Vật liệu chỉ được phép đưa vào công trình sau khi có sự chấp thuận.
- Ghi lại và quan sát: Ghi lại chiều dài mỗi cuộn bấc thấm, đồng thời quan sát kỹ xem bấc có bị gãy lõi hay không. Kiểm tra kích thước các đầu neo, ghim thép và thao tác thử dụng cụ ghim thép (thực hiện mỗi ca máy một lần).
- Kiểm tra máy móc và quy trình: Máy ấn bấc thấm phải được thao tác thử để xác định góc quay, tầm với khi thi công và kiểm tra năng lực máy móc để đảm bảo có thể thi công đến chiều sâu thiết kế một cách chính xác.
4.2. Kiểm Tra Trong Quá Trình Thi Công
Trong suốt quá trình thi công, nhà thầu phải có các biện pháp kiểm soát liên tục để đảm bảo chất lượng:
- Kiểm soát chiều dài và vị trí: Thường xuyên kiểm soát chiều dài bấc thấm đã cắm và vị trí cắm bấc thấm trên mặt bằng.
- Sai số vị trí: Vị trí đặt bấc thấm không được sai lệch so với thiết kế quá 15cm.
- Phương thẳng đứng: Kiểm tra phương thẳng đứng của trục tâm so với dây dọi. Sai số cho phép theo phương thẳng đứng của trục là 5cm/1m.
- Phù hợp hồ sơ thiết kế: Kiểm tra vị trí thi công và vị trí bấc thấm phải phù hợp với hồ sơ thiết kế đã duyệt.
- Số lượng và phần thừa: Kiểm tra số lượng bấc thấm trên mặt bằng và đảm bảo phần bấc thấm thừa ra trên mặt tầng đệm cát tối thiểu là 20cm.
4.3. Báo Cáo Sau Thi Công
Khi kết thúc một phân đoạn xử lý nền đất yếu theo hồ sơ thiết kế, nhà thầu phải nộp ngay báo cáo thi công với những thông tin chi tiết sau:
- Vị trí thi công: Bao gồm sai số so với vị trí thiết kế (không được quá 15cm).
- Số lượng bấc thấm: Đếm trên mặt bằng thi công.
- Vị trí và chiều dài bấc thấm: Cung cấp thông tin chi tiết.
- Số liệu từ thiết bị: Các số liệu được in ra từ thiết bị thi công bấc thấm.
- Sự cố: Tất cả những sự cố gặp phải trong thi công đều phải được báo cáo đầy đủ và chi tiết.
5. Xác Định Khối Lượng và Thanh Toán: Minh Bạch và Chính Xác
Sau khi quá trình nghiệm thu kỹ thuật hoàn tất và xác nhận bấc thấm phải đạt yêu cầu kỹ thuật trước nghiệm thu, việc xác định khối lượng và tiến hành thanh toán là bước cuối cùng để hoàn tất hạng mục. Sự minh bạch và chính xác trong khâu này là cực kỳ quan trọng để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
5.1. Xác Định Khối Lượng Nghiệm Thu
- Đo đạc: Khối lượng bấc thấm sẽ được đo đạc để thanh toán bằng mét dài đã hoàn thiện, tính từ cao độ mặt thi công và trở xuống theo đúng thiết kế bản vẽ thi công đã được duyệt và chấp thuận bởi tư vấn giám sát.
- Phần không tính riêng: Phần bấc thấm gập đầu neo và cắt dư phía trên bề mặt thi công sẽ không được đo đạc và thanh toán riêng, mà được coi là đã bao gồm trong đơn giá hạng mục này.
- Khối lượng ngoài phạm vi: Khối lượng nằm ngoài phạm vi thể hiện trên bản vẽ hoặc nằm ngoài phạm vi do tư vấn giám sát chỉ định sẽ không được thanh toán.
- Lỗi thi công: Khối lượng không phù hợp với bản vẽ, quy định và chỉ dẫn kỹ thuật, hoặc phải dỡ bỏ và thay thế do lỗi thi công của nhà thầu sẽ không được đo đạc và thanh toán.
5.2. Cơ Sở Thanh Toán
- Hạng mục được duyệt: Việc đo đạc và xác định khối lượng để nghiệm thu chỉ tiến hành đối với các hạng mục công việc có trong hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công được duyệt (trừ trường hợp các khối lượng phát sinh được chấp thuận của chủ đầu tư).
- Căn cứ thanh toán: Thanh toán được thực hiện dựa trên khối lượng thực tế thi công đã được nghiệm thu, theo đơn giá trúng thầu đã được duyệt và căn cứ hợp đồng giữa chủ đầu tư với nhà thầu thi công.
- Phát sinh: Các khối lượng phát sinh (nếu có) sẽ được xử lý theo các quy định hiện hành của pháp luật và hợp đồng đã ký kết.
Đội ngũ kỹ thuật đang tiến hành nghiệm thu và đo đạc khối lượng bấc thấm đã hoàn thành trên công trường
Việc tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn kỹ thuật trong thi công và nghiệm thu bấc thấm không chỉ đảm bảo độ bền vững cho công trình mà còn nâng cao uy tín và trách nhiệm của nhà thầu. Mỗi mét bấc thấm được lắp đặt đạt chuẩn là một yếu tố quan trọng góp phần vào sự an toàn và thành công của dự án. Để hiểu rõ hơn về các giải pháp xây dựng chất lượng cao và cập nhật những thông tin mới nhất trong ngành, hãy thường xuyên truy cập Việt Topreview.
