Tai nạn giao thông luôn là vấn đề nhức nhối tại Việt Nam, đặc biệt là ở các đô thị lớn. Đáng chú ngại hơn, những năm gần đây, trong khi tỷ lệ tai nạn chung có xu hướng giảm, con số liên quan đến lứa tuổi học sinh trung học phổ thông lại có dấu hiệu gia tăng, nhất là tại các thành phố đông đúc như TP.HCM. Mặc dù an toàn giao thông (ATGT) đã được lồng ghép vào chương trình giảng dạy, nhưng thường không phải là một môn học độc lập, dẫn đến nội dung chưa được đào sâu và hiệu quả chưa cao. Các chiến dịch truyền thông định kỳ cũng chưa thực sự đo lường được sự thay đổi nhận thức và hành vi của các em học sinh một cách rõ ràng. Trước thực trạng này, việc tìm kiếm những phương pháp giáo dục ATGT mới, sáng tạo và hấp dẫn hơn là vô cùng cấp thiết. Dự án “Route2school Education”, một sáng kiến đột phá trong lĩnh vực Giao Thông Thông Minh Game, ra đời với mục tiêu giải quyết vấn đề này bằng cách ứng dụng công nghệ tiên tiến và yếu tố tương tác cao để mang lại nền tảng học tập hiệu quả và liên tục cho học sinh.
Bối Cảnh Cần Thiết Của Giáo Dục An Toàn Giao Thông Thông Minh
Nội dung
Tỷ lệ tai nạn giao thông liên quan đến học sinh THPT tăng lên là một hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng trong cách tiếp cận giáo dục hiện tại. Các em ở lứa tuổi này bắt đầu tự di chuyển nhiều hơn bằng xe đạp, xe máy điện, hoặc tham gia giao thông như người đi bộ, hành khách. Tuy nhiên, kiến thức về luật, kỹ năng quan sát và phản xạ xử lý tình huống còn hạn chế. Chương trình học truyền thống thường khô khan, ít tính tương tác, khiến học sinh khó tiếp thu và áp dụng vào thực tế.
Việc thiếu một phương pháp giáo dục đủ sức hấp dẫn và hiệu quả dẫn đến tình trạng học sinh chưa thực sự hiểu rõ và nghiêm túc tuân thủ các quy tắc an toàn. Họ có thể thuộc lòng lý thuyết nhưng lại thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với các nguy hiểm tiềm ẩn trên đường, từ đó dễ gặp rủi ro. Đây chính là lý do cần có những giải pháp đột phá, ứng dụng công nghệ để tạo ra môi trường học tập sống động, gần gũi với thực tế và có khả năng thay đổi hành vi lâu dài. Đây cũng là lúc các phương pháp tiếp cận mới, ví dụ như sử dụng yếu tố game, chiến thuật, hay mô phỏng, trở nên quan trọng trong giáo dục, tương tự như cách người ta tiếp cận các loại hình giải trí hoặc học tập kỹ năng phức tạp khác, thậm chí có thể liên tưởng đến việc tìm hiểu các loại hình game khác nhau như game tiên hiệp offline android hay game chien thuat offline cho may tinh để thấy sự đa dạng trong trải nghiệm tương tác.
Giới Thiệu Dự Án “Route2school Education”: Mô Hình Giao Thông Thông Minh Game Đột Phá
Để đối phó với thách thức này, Viện Đô thị thông minh và quản lý (ISCM) thuộc Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) đã bắt tay hợp tác với Viện Nghiên cứu Giao thông (IMOB) của Đại học Hasselt, Bỉ từ năm 2019 để triển khai dự án “Route2school Education”. Dự án này không chỉ đơn thuần là một chương trình giáo dục mà là một hệ thống toàn diện, tích hợp công nghệ giao thông thông minh game và thực tế ảo (VR) nhằm xây dựng nền tảng học tập liên tục và hiệu quả cho học sinh THPT.
Hệ thống “Route2school Education” bao gồm hai nền tảng cốt lõi, hoạt động song song và bổ trợ cho nhau:
Nền tảng Giáo dục Trực tuyến: Học mà Chơi với Game Hóa
Nền tảng giáo dục trực tuyến là nơi học sinh được tiếp cận kiến thức về luật giao thông, các kỹ năng quan sát, nhận diện nguy hiểm và xử lý tình huống. Điều đặc biệt của nền tảng này chính là việc tích hợp mạnh mẽ yếu tố game hóa (gamification). Thay vì những bài giảng lý thuyết khô khan, nội dung được trình bày dưới dạng các thử thách, câu hỏi tương tác, dựa trên các tình huống giao thông thực tế tại địa phương, sử dụng cả hình ảnh và video sống động.
Yếu tố game hóa như hệ thống tích điểm, bảng xếp hạng, và thăng hạng tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh và thúc đẩy động lực học tập ở học sinh. Việc học trở nên thú vị, cuốn hút hơn, không còn là nghĩa vụ mà là một trải nghiệm khám phá. Học sinh có thể truy cập nền tảng mọi lúc, mọi nơi, chủ động quản lý thời gian học của mình. Đối với giáo viên và phụ huynh, nền tảng cung cấp công cụ để theo dõi tiến độ, kết quả học tập của học sinh, từ đó có sự hỗ trợ và định hướng kịp thời. Nền tảng này giúp củng cố kiến thức nền tảng, chuẩn bị cho học sinh những kiến thức cần thiết trước khi bước vào các bài tập mô phỏng nâng cao.
Giao diện nền tảng giáo dục trực tuyến Route2school tích hợp yếu tố game hóa giúp học sinh học an toàn giao thông hiệu quả.
Nền tảng Thực hành VR: Trải Nghiệm Giao Thông Thực Tế Ảo
Nền tảng thứ hai là bước tiến đột phá, sử dụng công nghệ thực tế ảo (VR) để mô phỏng các tình huống giao thông đời thực một cách sống động và chân thực. Nền tảng này được phát triển dựa trên nghiên cứu kỹ lưỡng về hành vi của học sinh, cùng với sự đóng góp ý kiến từ nhiều bên liên quan như giáo viên, học sinh, cảnh sát giao thông và các chuyên gia ATGT.
Trên nền tảng VR, học sinh có thể “đạp xe” trong môi trường ảo được xây dựng giống với bối cảnh giao thông quen thuộc tại Việt Nam. Các tình huống nguy hiểm tiềm ẩn hoặc các giao lộ phức tạp được tái hiện lại, yêu cầu học sinh phải đưa ra quyết định và xử lý. Trải nghiệm nhập vai này giúp các em rèn luyện kỹ năng quan sát, phán đoán và phản xạ một cách an toàn. Thông qua việc lặp lại và thực hành trong môi trường VR, học sinh dần hình thành những hành vi tham gia giao thông đúng đắn và an toàn một cách tự nhiên, điều khó có thể đạt được chỉ bằng lý thuyết. Việc mô phỏng này giống như đang tham gia một trò chơi đường lên đỉnh olympia game, đòi hỏi sự tập trung và xử lý tình huống nhanh chóng.
Học sinh trải nghiệm mô phỏng giao thông thực tế ảo trên nền tảng VR của dự án giao thông thông minh game Route2school.
Mỗi nền tảng trong hệ thống “Route2school Education” đều được kiểm chứng hiệu quả giáo dục một cách khoa học. Dữ liệu thu thập từ quá trình học tập và thực hành của học sinh được phân tích để đưa ra những điều chỉnh cần thiết, đảm bảo hệ thống luôn phù hợp với nhu cầu thực tế và tối ưu hóa hiệu quả trong việc nâng cao kiến thức, kỹ năng và thay đổi hành vi tham gia giao thông của học sinh.
Tầm Nhìn Quốc Tế và Hợp Tác Mở Rộng
Dự án “Route2school Education” không chỉ dừng lại ở Việt Nam. Từ năm 2023 đến 2025, ISCM-UEH đã mở rộng hợp tác với nhiều trường đại học uy tín tại các quốc gia châu Á khác như Đại học Thammasat (Thái Lan), Viện Công nghệ Quốc gia Calicut (Ấn Độ), Đại học Peradeniya (Sri Lanka), và Đại học Philippines. Mục tiêu là cùng phát triển và triển khai nền tảng giáo dục trực tuyến tích hợp game hóa cho học sinh tại các quốc gia này.
Việc hợp tác quốc tế này mang lại nhiều lợi ích to lớn. Thứ nhất, nó tạo ra một mạng lưới chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm đa quốc gia về giáo dục ATGT. Thứ hai, dữ liệu lớn được thu thập từ hàng ngàn học sinh ở nhiều quốc gia khác nhau sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện và sâu sắc về kiến thức, kỹ năng và hành vi của thanh thiếu niên khi tham gia giao thông trong bối cảnh giao thông đa dạng của châu Á. Đây là nguồn thông tin vô giá giúp các nhà nghiên cứu và cơ quan chức năng địa phương đưa ra những chính sách và giải pháp giáo dục ATGT phù hợp, hiệu quả hơn, không chỉ cho học sinh Việt Nam mà còn cho cả khu vực. Dự án này thể hiện tầm nhìn vươn xa, coi giáo dục an toàn giao thông là vấn đề mang tính toàn cầu, cần sự chung tay hợp tác.
Đóng Góp Cho Mục Tiêu Phát Triển Bền Vững
Dự án “Route2school Education” không chỉ giải quyết một vấn đề xã hội cấp bách mà còn đóng góp thiết thực vào nhiều Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc, cũng như chiến lược phát triển bền vững của Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
-
SDG 4: Giáo dục chất lượng: Bằng việc cung cấp một phương pháp giáo dục ATGT hiện đại, hấp dẫn và hiệu quả, dự án nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh, giúp các em trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để tham gia giao thông an toàn, giảm thiểu rủi ro tai nạn, từ đó bảo vệ tính mạng và sức khỏe. Điều này góp phần tạo nên một thế hệ trẻ có ý thức trách nhiệm hơn với bản thân và cộng đồng khi tham gia giao thông.
-
SDG 11: Thành phố và cộng đồng bền vững: Việc cải thiện ý thức và hành vi ATGT của học sinh góp phần trực tiếp xây dựng một môi trường giao thông an toàn và trật tự hơn tại các khu vực đô thị. Giảm thiểu tai nạn và ùn tắc giao thông không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của các thành phố và cộng đồng. Một hệ thống giao thông hoạt động hiệu quả cũng giảm bớt các vấn đề như máy lag khi chơi game do tắc nghẽn dữ liệu hoặc quá tải hệ thống, đảm bảo tính “thông minh” đúng nghĩa.
-
SDG 9: Công nghiệp, đổi mới và hạ tầng: Dự án là minh chứng cho việc ứng dụng công nghệ tiên tiến như game hóa và thực tế ảo trong lĩnh vực giáo dục để tạo ra các giải pháp sáng tạo. Việc phát triển và triển khai nền tảng kỹ thuật số này không chỉ nâng cao hiệu quả giáo dục mà còn thúc đẩy sự đổi mới trong ngành giáo dục và công nghệ, góp phần phát triển hạ tầng số và năng lực công nghệ cho cộng đồng.
-
SDG 17: Đối tác vì mục tiêu: Sự hợp tác chặt chẽ giữa ISCM-UEH và IMOB-Đại học Hasselt, cùng với việc mở rộng mạng lưới đối tác sang các trường đại học ở Thái Lan, Ấn Độ, Sri Lanka và Philippines, là một ví dụ điển hình về việc xây dựng các mối quan hệ đối tác mạnh mẽ để cùng giải quyết các vấn đề toàn cầu. Dự án cũng khuyến khích sự tham gia của giáo viên, phụ huynh và cộng đồng, tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ giáo dục ATGT.
Thông qua dự án “Route2school Education”, UEH và các đối tác đang đi tiên phong trong việc ứng dụng mô hình giao thông thông minh game để giáo dục an toàn giao thông. Đây là một bước đi quan trọng nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng và ý thức trách nhiệm cho thế hệ trẻ, góp phần xây dựng một xã hội an toàn và bền vững hơn.
Nhóm tác giả: TS. Trịnh Tú Anh, ThS. Phạm Nguyễn Hoài, ThS. Trần Thị Quỳnh Mai, Lê Quốc Việt, Lê Phan Trường An, Lê Phúc Toàn (Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh), GS. Ariane Cuenen, GS. Davy Janssens, GS. Geert Wets.
Tin, ảnh: Tác giả, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH
Giọng đọc: ThS. Phạm Nguyễn Hoài – Viện ISCM