Xe máy điện, xe đạp điện đang ngày càng trở thành phương tiện di chuyển quen thuộc trên đường phố Việt Nam, đặc biệt là trong giới học sinh, sinh viên nhờ tính tiện lợi, tiết kiệm và được xem là thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, song hành cùng sự phổ biến này là một thực trạng đáng lo ngại: sự gia tăng của các vụ Tai Nạn Xe Máy điện. Vấn đề này không chỉ gây thiệt hại về người và tài sản mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về an toàn giao thông đối với loại hình phương tiện này. Những con số thống kê gần đây cho thấy tình hình ngày càng trở nên nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm và những giải pháp quyết liệt từ các cơ quan chức năng cũng như ý thức trách nhiệm của người tham gia giao thông. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích thực trạng, nguyên nhân và các đề xuất nhằm kiểm soát, giảm thiểu tai nạn liên quan đến xe máy điện, góp phần xây dựng một môi trường giao thông an toàn hơn cho tất cả mọi người, đặc biệt là lứa tuổi học sinh.
Thực trạng đáng lo ngại về tai nạn xe máy điện tại Việt Nam
Nội dung
Trong phiên thảo luận về kinh tế – xã hội tại Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (đoàn tỉnh Đắk Lắk) đã đưa ra những số liệu đáng báo động về tình hình trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Mặc dù Chính phủ đã có nhiều nỗ lực và giải pháp tổng thể, giúp công tác đảm bảo an toàn giao thông có những chuyển biến tích cực, nhưng tai nạn giao thông (TNGT) đường bộ trong năm 2024 lại cho thấy chiều hướng gia tăng đáng kể. Cụ thể, cả nước đã xảy ra 24.482 vụ TNGT đường bộ, tăng 9,28% so với cùng kỳ; số người bị thương cũng tăng mạnh lên 18.540 người, tương ứng mức tăng 22,9%.
Đặc biệt, một con số gây chú ý và phản ánh rõ nét mối nguy hiểm tiềm ẩn từ xe hai bánh chạy điện là chỉ trong 9 tháng đầu năm 2024, đã có tới 478 vụ TNGT liên quan trực tiếp đến xe đạp điện và xe máy điện. Con số này cho thấy mức độ phổ biến và đồng thời là rủi ro ngày càng tăng cao của loại phương tiện này trong bức tranh giao thông tổng thể. Sự gia tăng nhanh chóng về số lượng, sự đa dạng về chủng loại cùng với đối tượng sử dụng chủ yếu là học sinh khiến xe máy điện trở thành một trong những nguồn gây mất an toàn giao thông cần được quan tâm đặc biệt.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thu Nguyệt phát biểu về vấn đề tai nạn xe máy điện tại nghị trường
“Điểm mù” an toàn: Tại sao xe máy điện tiềm ẩn nhiều rủi ro?
Sự gia tăng các vụ tai nạn xe máy điện không phải là ngẫu nhiên. Có nhiều yếu tố kết hợp khiến loại phương tiện này trở nên nguy hiểm hơn so với những gì người dùng thường nghĩ, đặc biệt khi được điều khiển bởi lứa tuổi học sinh.
Đặc tính kỹ thuật và những nguy cơ tiềm ẩn
Một trong những đặc điểm nổi bật của xe máy điện là khả năng vận hành gần như không gây ra tiếng động. Điều này tưởng chừng là ưu điểm nhưng lại vô tình tạo ra nguy cơ lớn trong giao thông. Người đi bộ và các phương tiện khác khó có thể nhận biết sự xuất hiện của xe máy điện từ xa hoặc khi xe đang đến gần từ phía sau, dẫn đến những tình huống va chạm bất ngờ.
Bên cạnh đó, nhiều mẫu xe máy điện, đặc biệt là các dòng xe giá rẻ, có thể không được trang bị đầy đủ các thiết bị đảm bảo an toàn theo tiêu chuẩn như hệ thống phanh hiệu quả, đèn chiếu sáng đủ mạnh, hoặc kết cấu khung xe không đủ vững chắc. Đáng lo ngại hơn là tình trạng nhiều xe máy điện bị “độ, chế” sai lệch so với thiết kế ban đầu của nhà sản xuất. Việc thay đổi kết cấu, tăng tốc độ tối đa hoặc lắp thêm các bộ phận không phù hợp không chỉ vi phạm quy định mà còn làm giảm đáng kể tính an toàn của xe, tiềm ẩn nguy cơ hỏng hóc và gây tai nạn cao.
Đối tượng sử dụng chính và lỗ hổng kiến thức, kỹ năng
Theo đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt, đối tượng điều khiển xe máy điện chủ yếu là học sinh dưới 16 tuổi. Đây là nhóm đối tượng chưa đủ tuổi để được cấp giấy phép lái xe, đồng nghĩa với việc các em hầu như chưa được đào tạo bài bản về Luật Giao thông đường bộ cũng như các kỹ năng lái xe an toàn.
Trình độ nhận thức pháp luật của các em còn hạn chế, cộng với tâm lý tuổi mới lớn thường thích thể hiện, muốn thử nghiệm tốc độ và có những hành vi lái xe liều lĩnh. Điều này dẫn đến việc các em thường xuyên vi phạm các quy định giao thông cơ bản như: không đội mũ bảo hiểm hoặc đội mũ không cài quai đúng quy cách, chở quá số người quy định, đi vào đường cấm, vượt đèn đỏ, dàn hàng ngang, lạng lách, đánh võng… Thiếu kỹ năng xử lý tình huống bất ngờ trên đường cũng là một yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn xe máy điện ở lứa tuổi này.
Tiếng nói từ nghị trường: Đề xuất giải pháp quản lý và phòng ngừa tai nạn xe máy điện
Trước thực trạng đáng báo động về tai nạn xe máy điện, đặc biệt liên quan đến đối tượng học sinh, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt đã đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cần có những hành động quyết liệt và đồng bộ.
Hoàn thiện hành lang pháp lý
Một trong những đề xuất quan trọng là việc Chính phủ cần sớm ban hành Nghị định và các văn bản pháp luật hướng dẫn chi tiết khi Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mới chính thức có hiệu lực. Trong đó, cần đặc biệt chú trọng đến việc quy định rõ ràng các điều kiện hoạt động đối với xe thô sơ, nhất là xe đạp điện và xe máy điện. Điều này bao gồm các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định về đăng ký (nếu cần), và các yêu cầu đối với người điều khiển.
Bên cạnh đó, cần chỉ đạo Ủy ban nhân dân các cấp tỉnh thực hiện việc ban hành các quy định về phạm vi hoạt động của xe thô sơ một cách đồng bộ và thống nhất trên toàn quốc. Mục tiêu là khắc phục tối đa những vướng mắc, bất cập trong công tác quản lý và xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến loại phương tiện này hiện nay.
Siết chặt quản lý chất lượng và kinh doanh
Để ngăn chặn nguồn cung các phương tiện không đảm bảo an toàn, cần tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng như Cảnh sát giao thông, Cảnh sát kinh tế, Hải quan, Thuế, và Quản lý thị trường. Công tác kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và các điều kiện kinh doanh đối với xe đạp điện, xe máy điện cần được thực hiện thường xuyên và nghiêm ngặt hơn.
Đặc biệt, đại biểu nhấn mạnh sự cần thiết phải “siết chặt xử lý đối với các cơ sở sản xuất, nhập khẩu, mua bán những loại xe không đảm bảo chất lượng trên thị trường”. Việc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về chất lượng sản phẩm sẽ góp phần loại bỏ những phương tiện tiềm ẩn nguy cơ cao gây tai nạn khỏi thị trường.
Nâng cao ý thức và kỹ năng cho học sinh
Giải pháp gốc rễ và lâu dài nằm ở việc giáo dục, nâng cao ý thức và kỹ năng tham gia giao thông an toàn cho lứa tuổi học sinh. Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tiến hành đánh giá toàn diện việc thực hiện Chỉ thị số 31/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông cho lứa tuổi học sinh trong tình hình mới.
Việc đánh giá này sẽ giúp xác định những mặt còn hạn chế và đề ra các biện pháp triển khai thực hiện hiệu quả hơn trong toàn ngành giáo dục. Mục tiêu là trang bị cho các em học sinh đầy đủ kiến thức, kỹ năng cần thiết và ý thức trách nhiệm khi sử dụng xe máy điện, xe đạp điện tham gia giao thông một cách an toàn, tự bảo vệ bản thân và những người xung quanh.
Hướng tới tương lai giao thông an toàn hơn với xe máy điện
Giải quyết vấn đề tai nạn xe máy điện đòi hỏi một cách tiếp cận đa chiều, không chỉ dừng lại ở các biện pháp quản lý từ cơ quan nhà nước. Trách nhiệm còn thuộc về các nhà sản xuất trong việc không ngừng cải tiến, nâng cao tiêu chuẩn an toàn cho sản phẩm của mình, ví dụ như trang bị hệ thống phanh tốt hơn, đèn tín hiệu rõ ràng hơn, hoặc thậm chí nghiên cứu các giải pháp giới hạn tốc độ phù hợp.
Gia đình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo dục, nhắc nhở và giám sát con em mình khi sử dụng xe máy điện. Phụ huynh cần là tấm gương về ý thức chấp hành luật giao thông, đồng thời trang bị cho con những kiến thức cơ bản về an toàn, lựa chọn những phương tiện đảm bảo chất lượng và thường xuyên kiểm tra tình trạng kỹ thuật của xe.
Cuối cùng, ý thức của cộng đồng và chính những người điều khiển xe máy điện là yếu tố quyết định. Mỗi người cần nhận thức rõ những rủi ro tiềm ẩn, tự giác chấp hành các quy định về tốc độ, đội mũ bảo hiểm, nhường đường và có văn hóa ứng xử khi tham gia giao thông. Chỉ khi có sự chung tay từ tất cả các bên, từ nhà quản lý, nhà sản xuất, nhà trường, gia đình đến từng cá nhân, chúng ta mới có thể hy vọng giảm thiểu được những vụ tai nạn xe máy điện đáng tiếc, xây dựng một môi trường giao thông văn minh và an toàn hơn.
Kết luận
Thực trạng gia tăng các vụ tai nạn xe máy điện tại Việt Nam, đặc biệt là trong nhóm đối tượng học sinh, là một vấn đề xã hội nhức nhối, đòi hỏi sự quan tâm và hành động cấp bách. Nguyên nhân sâu xa đến từ sự kết hợp của các yếu tố như đặc tính kỹ thuật tiềm ẩn rủi ro của phương tiện (vận hành êm, thiếu trang bị an toàn, tình trạng “độ, chế”), và quan trọng hơn là sự thiếu hụt về kiến thức, kỹ năng và ý thức chấp hành luật giao thông của một bộ phận không nhỏ người điều khiển, nhất là lứa tuổi học sinh.
Những đề xuất được đưa ra tại nghị trường Quốc hội, bao gồm việc hoàn thiện hành lang pháp lý, siết chặt quản lý chất lượng sản xuất và kinh doanh, cùng với việc đẩy mạnh công tác giáo dục an toàn giao thông trong trường học, là những định hướng quan trọng. Tuy nhiên, để giải quyết triệt để vấn đề này, cần có sự vào cuộc đồng bộ của toàn xã hội: từ trách nhiệm của nhà sản xuất, sự giáo dục và giám sát của gia đình, cho đến ý thức tự giác của chính người tham gia giao thông. Việc giảm thiểu tai nạn xe máy điện không chỉ là bảo vệ tính mạng, tài sản mà còn góp phần xây dựng một tương lai giao thông an toàn, văn minh hơn cho đất nước.