Tháp Mỹ Khánh: Dấu Ấn Chăm Pa Huyền Bí Dưới Lòng Đất Cát

Tháp Mỹ Khánh, một di tích Chăm Pa độc đáo, ẩn mình dưới lòng đất sâu, mang trong mình những bí ẩn lịch sử và kiến trúc đầy hấp dẫn. Khác với những ngôi tháp Chăm thường thấy trên các gò đất cao, tháp Mỹ Khánh nằm ngay sát bờ biển, tạo nên một nét đặc biệt thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu và những người yêu thích khám phá. Bài viết này sẽ đưa bạn đến gần hơn với di tích độc đáo này, khám phá những giá trị lịch sử, kiến trúc và những điều thú vị xung quanh tháp Mỹ Khánh.

Thật khó để tìm kiếm thông tin chính xác về ngôi tháp đặc biệt này. Ban đầu, tháp được gọi là tháp Mỹ Khánh, theo tên thôn nơi nó được phát hiện. Sau đó, người ta lại biết đến nó với cái tên tháp Phú Diên, theo tên xã gần đó. Hiện nay, khu vực này được biết đến với tên gọi bãi tắm Tháp Chàm, và biển chỉ đường cũng dẫn đến tháp Phú Diên. Sự “lẫn lộn” tên gọi này đã gây không ít khó khăn cho du khách muốn tìm đến chiêm ngưỡng di tích. Mặc dù được các chuyên gia đánh giá cao về giá trị kiến trúc và lịch sử, tháp Mỹ Khánh lại khá hoang vu, ít người lui tới. Đây là một điều khá đáng tiếc.

Điều đặc biệt nhất của tháp Mỹ Khánh là vị trí của nó. Khác với các tháp Chăm khác nằm trên các gò đất cao, tháp Mỹ Khánh lại nằm dưới lòng đất, cách mặt đất từ 5 đến 7 mét. Tháp nằm ngay trong hàng dương chắn sóng, không xa bãi biển. Vị trí độc đáo này khiến tháp Mỹ Khánh trở thành một trường hợp đặc biệt để các nhà nghiên cứu tìm hiểu về lịch sử bồi lắng, sự hình thành vùng đất Champa cổ, và sự biến đổi của dải bờ biển Bắc Trung bộ qua hàng thế kỷ.

Lịch Sử Hình Thành và Phát Triển của Tháp Mỹ Khánh

Tháp Mỹ Khánh không chỉ là một di tích kiến trúc độc đáo mà còn là một chứng nhân lịch sử quan trọng. Việc phát hiện ra ngôi tháp này đã mở ra một chương mới trong việc nghiên cứu về văn hóa Chăm Pa và sự phát triển của vùng đất này trong quá khứ. Tháp được phát hiện một cách tình cờ vào năm 2001 trong quá trình khai thác khoáng sản, khi nhóm công nhân Công ty Khoáng sản Thừa Thiên Huế đào được khối gạch vùi trong lòng cát. Sau đó, Bảo tàng Thừa Thiên Huế đã tiến hành thám sát, khai quật và phát lộ di tích. Ngay từ khi lộ diện, tháp Mỹ Khánh đã cho thấy sự nguyên vẹn đáng kinh ngạc. Tháp có hình chữ nhật, không có chóp, được xây bằng gạch kích thước 30x30cm, dày 6cm, trên diện tích 30m2. Bên trong tháp có 4 vòm cửa, 1 cửa chính để ra vào, còn lại là các cửa giả cùng các hoa văn trang trí đặc trưng.

Việc xác định đây là một tháp Chăm chính thống dựa vào việc phát hiện một ngẫu tượng Yoni bằng đá xám đặt trên bệ gạch giữa tháp. Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn phát hiện một khối gạch thông thiên bên ngoài tháp có dấu vết chạm khắc vòng tròn, một số đoạn tường bao và cọc kè. Các nhà nghiên cứu đã khẳng định rằng tháp Mỹ Khánh thuộc nền văn hóa Chăm Pa, có giá trị to lớn về khoa học, lịch sử và kiến trúc. Kiến trúc, hình dáng, kỹ thuật xây dựng và các họa tiết trang trí của tháp đều mang đậm phong cách kiến trúc Ấn Độ giáo, thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa Champa và Ấn Độ cổ đại.

Từ những nghiên cứu về kiến trúc, trang trí, vật liệu xây dựng và các hiện vật liên quan, các chuyên gia đã kết luận rằng tháp Chăm Mỹ Khánh có niên đại tương đồng với kiến trúc Mỹ Sơn E1 và kiến trúc tháp Hòa Lai, thuộc đầu thế kỷ thứ 8. Điều này cho thấy tháp Mỹ Khánh là một phần quan trọng trong hệ thống kiến trúc Chăm Pa cổ xưa, góp phần làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hóa của Việt Nam.

Khám Phá Kiến Trúc Độc Đáo của Tháp Mỹ Khánh

Tháp Mỹ Khánh không chỉ đặc biệt bởi vị trí địa lý mà còn bởi kiến trúc độc đáo của nó. Nằm dưới lòng đất, được bao bọc bởi một nhà kính bảo vệ, ngôi tháp vẫn giữ được những nét kiến trúc cổ kính, huyền bí. Những viên gạch đỏ màu chu sa, được xây theo lối đặc trưng của các tháp Chăm, dính liền nhau không cần mạch vữa, tạo nên một vẻ đẹp thiêng liêng và cổ kính. Dù đã trải qua hàng trăm năm, những viên gạch vẫn giữ được màu sắc và hình dáng, khiến người xem cảm nhận được sự tài hoa của những người thợ xây dựng Chăm Pa xưa kia.

Tháp Mỹ Khánh bọc trong nhà kính nhìn từ trên cao

Bên trong nhà kính, ngôi tháp vẫn mang vẻ đẹp cổ kính, với những bức tường gạch đỏ đang mòn dần theo thời gian. Ngôi tháp hình chữ nhật, không có chóp, khác với nhiều tháp Chăm khác. Bốn vòm cửa, một cửa chính và ba cửa giả, cùng với các hoa văn trang trí tinh xảo, cho thấy sự tỉ mỉ và tài hoa của những người nghệ nhân Chăm Pa. Các họa tiết trang trí trên tường tháp mang đậm phong cách Ấn Độ giáo, với những hình tượng thần linh, hoa lá và các họa tiết hình học, tạo nên một không gian thiêng liêng và trang trọng.

Thực Trạng Bảo Tồn và Phát Triển Du Lịch

Ngay sau khi phát lộ vào năm 2001, tháp Chăm Mỹ Khánh đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của giới nghiên cứu trong nước và quốc tế. Ngôi tháp đã được xếp hạng di tích quốc gia. Năm 2005, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã phê duyệt dự án trùng tu với kinh phí gần 4 tỉ đồng. Dự án này nhằm gia cố nền móng, tăng cường kết cấu chống sụp đổ, bảo quản vật liệu xây dựng, chống xuống cấp, và tạo không gian thuận lợi cho việc bảo vệ, nghiên cứu và tham quan du lịch.

Mặc dù đã được đầu tư bảo tồn, tháp Chăm Mỹ Khánh vẫn chưa thực sự được khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch của nó. Hơn một thập kỷ trôi qua, tháp vẫn nằm yên dưới lòng đất, ít người biết đến. Bãi biển Phú Diên, nơi có tháp, là một bãi tắm đẹp và sạch sẽ, thu hút đông đảo du khách. Tuy nhiên, khu vực tháp Mỹ Khánh vẫn hoang vu, ít người lui tới. Điều này là một sự lãng phí lớn, bởi di tích này có tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch văn hóa và lịch sử.

Để tháp Mỹ Khánh trở thành một điểm đến hấp dẫn hơn, cần có những biện pháp quảng bá và phát triển du lịch hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, cần đầu tư thêm vào cơ sở hạ tầng, như đường đi, biển chỉ dẫn, và các dịch vụ du lịch, để du khách có thể dễ dàng tiếp cận và khám phá di tích này. Đồng thời, cần có những chương trình giáo dục và truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân về giá trị lịch sử và văn hóa của tháp Mỹ Khánh.

Kết Luận

Tháp Mỹ Khánh là một di tích Chăm Pa độc đáo và quý giá, mang trong mình những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc to lớn. Vị trí đặc biệt dưới lòng đất, kiến trúc cổ kính và những bí ẩn lịch sử xung quanh tháp đã tạo nên sức hút riêng biệt. Dù đã được quan tâm và đầu tư bảo tồn, tháp Mỹ Khánh vẫn chưa thực sự được khai thác hết tiềm năng du lịch của nó. Để di tích này trở thành một điểm đến hấp dẫn hơn, cần có những nỗ lực hơn nữa từ phía chính quyền, các nhà nghiên cứu và cộng đồng. Hy vọng rằng, trong tương lai, tháp Mỹ Khánh sẽ được nhiều người biết đến và trở thành một điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch đến Thừa Thiên Huế.