Bối cảnh và Sự Phát triển của Thị trường Ẩm thực Việt Nam
Nội dung
Ẩm thực từ lâu đã vượt ra ngoài nhu cầu ăn uống cơ bản để trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và kinh tế của Việt Nam. Với lịch sử hàng nghìn năm, ẩm thực Việt Nam đã hình thành nên một bản sắc phong phú, đa dạng theo từng vùng miền. Sự giao thoa văn hóa qua các thời kỳ cũng góp phần tạo nên nét độc đáo cho nền ẩm thực này. Theo thời gian, từ những món ăn gia đình truyền thống, ẩm thực Việt đã vươn mình ra thế giới và trở thành một điểm nhấn thu hút khách du lịch quốc tế.
Sự phát triển của du lịch và quá trình đô thị hóa mạnh mẽ đã thúc đẩy ngành F&B Việt Nam tăng trưởng nhanh chóng. Ngày càng có nhiều mô hình kinh doanh ẩm thực ra đời, từ chuỗi nhà hàng, quán cà phê hiện đại đến các quán ăn đường phố truyền thống. “Thị trường ẩm thực việt nam” không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn là một kênh xuất khẩu văn hóa hiệu quả thông qua các nhà hàng Việt ở nước ngoài.
Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đi kèm với những thách thức. Cạnh tranh ngày càng gay gắt, chi phí vận hành tăng cao, và sự thay đổi liên tục trong hành vi tiêu dùng đòi hỏi các doanh nghiệp phải luôn đổi mới và thích ứng. Báo cáo thị trường của iPOS.vn và Nestlé Professional ra đời trong bối cảnh này, nhằm cung cấp những dữ liệu đáng tin cậy giúp các bên liên quan có cái nhìn rõ ràng hơn về bức tranh tổng thể và những cơ hội tiềm ẩn.
Ông Lê Quang Long đại diện Nestlé Professional phát biểu về thị trường F&B Việt Nam và báo cáo năm 2024
Tổng quan Thị trường F&B Việt Nam 2024: Tăng trưởng trong khó khăn
Năm 2024 được đánh giá là một năm đầy biến động đối với nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam không ngoại lệ. Tuy nhiên, bất chấp những khó khăn chung, báo cáo thị trường kinh doanh ẩm thực tại Việt Nam cho thấy ngành F&B vẫn duy trì được đà tăng trưởng tích cực. Tính đến hết năm 2024, số lượng cửa hàng F&B trên toàn quốc ước tính đạt 323.010 cửa hàng, tăng 1,8% so với cùng kỳ năm trước. Đây là một tín hiệu đáng mừng, cho thấy sức sống và khả năng phục hồi của thị trường.
Đặc biệt, tổng doanh thu của ngành F&B tại Việt Nam trong năm 2024 đạt khoảng 688,8 nghìn tỷ đồng, ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 16,6% so với năm 2023. Mức tăng trưởng doanh thu này cao hơn đáng kể so với mức tăng về số lượng cửa hàng, cho thấy hiệu suất kinh doanh trung bình trên mỗi đơn vị có sự cải thiện hoặc giá bán đã tăng lên.
Dù doanh thu toàn ngành tăng trưởng tốt, khảo sát chi tiết từ 4.005 đơn vị F&B trên cả nước lại vẽ nên một bức tranh có phần khác biệt ở cấp độ doanh nghiệp. Chỉ có 25,5% doanh nghiệp báo cáo doanh thu ổn định so với năm 2023, và một tỷ lệ khiêm tốn hơn, 14,7%, ghi nhận mức tăng trưởng. Điều này cho thấy sự tăng trưởng của toàn thị trường có thể tập trung vào một số ít chuỗi lớn hoặc các mô hình kinh doanh hiệu quả, trong khi phần lớn các đơn vị vẫn đang chật vật hoặc chỉ giữ được trạng thái ổn định.
Áp lực lớn nhất đối với các doanh nghiệp F&B trong năm 2024 là sự tăng giá của nguyên vật liệu đầu vào. Chi phí nguyên liệu, thuê mặt bằng và nhân công đều có xu hướng tăng, bào mòn lợi nhuận của các đơn vị kinh doanh. Đối mặt với áp lực chi phí này, có tới 49,2% doanh nghiệp F&B cho biết họ dự kiến sẽ tăng giá bán trong năm 2025 để bù đắp chi phí. Việc tăng giá có thể ảnh hưởng đến sức mua và hành vi tiêu dùng của thực khách, tạo ra một thách thức mới cho các doanh nghiệp trong việc cân bằng giữa giá cả và giá trị cung cấp. Việc tìm kiếm nguồn cung ứng tối ưu và kiểm soát chi phí hiệu quả trở thành ưu tiên hàng đầu. Đối với các nhà hàng chuyên về hải sản, việc đảm bảo nguồn cung [hải sản tươi sống ninh bình] với giá cả hợp lý trong bối cảnh chi phí tăng là một bài toán khó.
Hành vi Tiêu dùng của Thực khách: Ưu tiên Giá trị và Trải nghiệm
Báo cáo cũng cung cấp những phân tích sâu sắc về hành vi tiêu dùng của thực khách dựa trên khảo sát gần 4.500 người trên 64 tỉnh thành. Một điểm đáng chú ý là chi tiêu cho ẩm thực của người dân không hề giảm sút, nhưng họ có xu hướng ưu tiên những lựa chọn mang lại giá trị tốt nhất so với mức giá bỏ ra. Điều này thể hiện sự cân nhắc và khắt khe hơn trong quyết định chi tiêu của người tiêu dùng sau giai đoạn kinh tế khó khăn. Họ tìm kiếm những trải nghiệm ẩm thực chất lượng, dịch vụ tốt nhưng với mức giá phải chăng và hợp lý.
Xu hướng ăn ngoài vào cuối tuần đang trở nên rất phổ biến, với gần 70% thực khách cho biết họ thỉnh thoảng hoặc thường xuyên lựa chọn hình thức này. Cuối tuần trở thành thời điểm vàng để các nhà hàng, quán ăn thu hút khách, khi nhu cầu tụ tập, giải trí và trải nghiệm ẩm thực tăng cao. Các địa điểm như [chợ hải sản cần giờ] thu hút khách du lịch và người dân địa phương vào dịp cuối tuần, phản ánh xu hướng này một cách rõ nét.
Đối với mảng đồ uống, báo cáo chỉ ra sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng so với hai năm sau đại dịch. Có tới 52,3% người Việt hiện ưu tiên chi tiêu dưới 35.000 VNĐ cho mỗi món đồ uống khi mua sắm thông thường. Điều này cho thấy xu hướng tối ưu hóa ngân sách cho các nhu cầu hàng ngày. Tuy nhiên, thú vị thay, thói quen tiêu dùng đồ uống bên ngoài lại tăng trưởng mạnh mẽ. Tỷ lệ người uống thường xuyên (3-4 lần/tuần) tăng đột biến từ 17,4% (năm 2023) lên 32,8% (năm 2024). Sự đối lập này có thể được giải thích bởi việc người tiêu dùng vẫn duy trì tần suất ghé thăm các quán cà phê, trà sữa, nhưng họ có xu hướng lựa chọn các món có giá thấp hơn hoặc tìm đến các thương hiệu, quán có mức giá phải chăng hơn cho nhu cầu thường nhật. Điều này buộc các doanh nghiệp đồ uống phải đa dạng hóa menu và mức giá để phù hợp với nhiều phân khúc khách hàng.
Những Xu hướng Ẩm thực và Đồ uống Nổi bật 2024
Sau một năm 2023 chứng kiến sự bùng nổ của hàng loạt trào lưu ẩm thực, thị trường F&B năm 2024 lại cho thấy tâm lý thận trọng hơn từ phía doanh nghiệp. Báo cáo ghi nhận 52,8% doanh nghiệp thừa nhận họ không chạy theo bất kỳ “trend” ẩm thực nào. Điều này phản ánh sự tập trung vào việc củng cố hoạt động kinh doanh cốt lõi và tránh rủi ro đầu tư vào các xu hướng có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, vẫn có những trào lưu nổi bật chứng minh sức hút và tiềm năng phát triển. Đồ uống sử dụng nguyên liệu Matcha đã vươn lên dẫn đầu danh sách các xu hướng được doanh nghiệp lựa chọn, chiếm 29,6%. Sự phổ biến của Matcha đến từ hương vị độc đáo, màu sắc bắt mắt, cùng với nhận thức về lợi ích sức khỏe. Matcha xuất hiện trong đa dạng các món đồ uống từ truyền thống đến hiện đại, đáp ứng thị hiếu của nhiều nhóm khách hàng, đặc biệt là giới trẻ.
Trong khi đó, trà đậm vị – một xu hướng lớn trong năm 2023 với sự đầu tư vào các loại trà đặc sản như trà ô long, trà shan tuyết – lại có dấu hiệu đi tới điểm bão hòa, với tỷ lệ lựa chọn giảm xuống còn 21,4%. Điều này không có nghĩa là trà đậm vị mất đi sức hút, mà cho thấy thị trường đã quen thuộc hơn và các doanh nghiệp có thể đang tìm kiếm những biến tấu hoặc nguyên liệu mới để tạo sự khác biệt trong dòng sản phẩm này.
Biểu đồ từ báo cáo iPOS cho thấy Matcha là trào lưu đồ uống ẩm thực ưa chuộng nhất năm 2024 tại Việt Nam
Dự báo Thị trường F&B Việt Nam 2025: Tiềm năng và Những Xu Hướng Mới
Nhìn về phía trước, năm 2025 được kỳ vọng sẽ là một năm phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ hơn cho nền kinh tế Việt Nam, với mục tiêu tăng trưởng GDP 8% do Chính phủ đặt ra. Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục tạo cơ hội thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt vào các ngành công nghiệp mũi nhọn. Bối cảnh kinh tế vĩ mô thuận lợi này được dự báo sẽ tác động tích cực đến “thị trường ẩm thực việt nam”.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức đã nêu, ngành F&B tại Việt Nam được các chuyên gia dự báo sẽ tiếp tục đà tăng trưởng, đạt mức 9,6% trong năm 2025. Mức tăng trưởng này phù hợp với xu thế chung của thị trường nhưng ở mức thấp hơn so với năm 2024. Điều này có thể phản ánh sự ổn định và trưởng thành hơn của thị trường, với tốc độ tăng trưởng bền vững hơn thay vì bùng nổ như giai đoạn phục hồi ban đầu.
Năm 2025 được kỳ vọng sẽ chứng kiến sự xuất hiện và phổ biến rộng rãi hơn của một số trào lưu ẩm thực mới. Trong lĩnh vực đồ ăn, “lẩu bò tươi Triều Châu” được dự báo sẽ thu hút sự quan tâm lớn. Món lẩu này nổi bật với việc sử dụng thịt bò tươi, không qua tẩm ướp cầu kỳ, nhúng nhanh trong nước lẩu thanh ngọt, giữ trọn vị ngon tự nhiên của thịt. Yếu tố tươi ngon và nguyên bản này rất phù hợp với xu hướng tìm kiếm thực phẩm sạch và chất lượng của người tiêu dùng hiện đại. Bên cạnh đó, “lẩu hấp thủy nhiệt” cũng dần trở thành lựa chọn được ưa chuộng. Phương pháp chế biến bằng hơi nước giúp giữ trọn dưỡng chất, độ tươi ngon của nguyên liệu mà không sử dụng dầu mỡ, đáp ứng nhu cầu về ăn uống lành mạnh. Xu hướng này mở ra cơ hội cho các nhà hàng sáng tạo với đa dạng nguyên liệu hải sản, rau củ. Việc hiểu rõ [cách nấu lẩu hải sản ngon] theo phương pháp hấp thủy nhiệt có thể là lợi thế cạnh tranh.
Ở mảng đồ uống, MILO và Matcha được dự báo sẽ tiếp tục khẳng định sức hút mạnh mẽ. Không chỉ dừng lại ở các công thức truyền thống, hai nguyên liệu này sẽ là nền tảng cho nhiều biến tấu sáng tạo, kết hợp với các nguyên liệu khác để tạo ra những món đồ uống mới lạ, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm đa dạng của giới trẻ. Sự sáng tạo trong pha chế là yếu tố then chốt để duy trì sự quan tâm của thực khách đối với các nguyên liệu quen thuộc này.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, ngành F&B tại Việt Nam được các chuyên gia dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng 9,6% trong năm 2025, phù hợp với xu thế chung của thị trườngAlt: Mô tả biểu đồ dự báo tăng trưởng 9.6% của ngành F&B Việt Nam năm 2025 theo báo cáo iPOS Nestlé Professional.
Kết luận
“Báo cáo thị trường Kinh doanh Ẩm thực tại Việt Nam năm 2024” của iPOS.vn và Nestlé Professional đã cung cấp một bức tranh chi tiết và đáng tin cậy về “thị trường ẩm thực việt nam”. Năm 2024 chứng kiến sự tăng trưởng về doanh thu toàn ngành dù phải đối mặt với áp lực chi phí và sự cạnh tranh gay gắt. Hành vi tiêu dùng của thực khách cho thấy sự ưu tiên rõ rệt đối với giá trị và trải nghiệm, đồng thời hình thành những thói quen mới như ăn ngoài cuối tuần và tối ưu hóa chi tiêu cho đồ uống hàng ngày. Các xu hướng như Matcha tiếp tục khẳng định vị thế, trong khi thị trường đồ uống trà đậm vị đang tìm kiếm hướng đi mới.
Nhìn về năm 2025, thị trường F&B Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng bền vững, hưởng lợi từ sự phục hồi kinh tế và các động lực tăng trưởng vĩ mô. Các xu hướng ẩm thực mới như lẩu bò tươi Triều Châu và lẩu hấp thủy nhiệt, cùng với sự sáng tạo không ngừng với các nguyên liệu quen thuộc như MILO và Matcha, sẽ định hình bức tranh thị trường trong năm tới. Đối với các doanh nghiệp F&B, việc nắm bắt những xu hướng này, hiểu rõ nhu cầu của thực khách và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh dựa trên dữ liệu là chìa khóa để vượt qua thách thức và tận dụng tối đa tiềm năng của một thị trường năng động bậc nhất khu vực. Sự thích ứng linh hoạt, tập trung vào giá trị cốt lõi và không ngừng đổi mới sẽ giúp các doanh nghiệp F&B Việt Nam phát triển bền vững trong tương lai. Việc tham gia các sự kiện như [lễ hội ẩm thực huế] cũng là cơ hội tốt để quảng bá và nắm bắt xu hướng.