Não Úng Thủy Bẩm Sinh: Dấu Hiệu Nhận Biết, Nguyên Nhân Và Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả

Não úng thủy bẩm sinh là một dị tật bẩm sinh nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ nhỏ. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời đóng vai trò then chốt trong việc giảm thiểu các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đọc cái nhìn toàn diện về não úng thủy bẩm sinh, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện đại, giúp các bậc phụ huynh có thêm kiến thức để chăm sóc con em mình một cách tốt nhất.

Não úng thủy, đặc biệt là dạng bẩm sinh, là tình trạng tích tụ dịch não tủy quá mức trong não, gây áp lực lên các mô não và làm tăng kích thước hộp sọ. Tình trạng này có thể xuất hiện ngay từ khi trẻ còn trong bụng mẹ hoặc sau khi sinh, thậm chí có trường hợp phát triển âm thầm đến khi trưởng thành mới bộc lộ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời là vô cùng quan trọng, giúp giảm thiểu những hậu quả nặng nề do bệnh gây ra. Hãy cùng Việt Topreview tìm hiểu sâu hơn về căn bệnh này nhé.

Não úng thủy bẩm sinh là gì và ảnh hưởng của nó đến trẻ em?

Não úng thủy bẩm sinh, hay còn gọi là hydrocephalus bẩm sinh, là tình trạng dịch não tủy (CSF) tích tụ bất thường trong các não thất, gây ra sự gia tăng áp lực nội sọ. Dịch não tủy là một chất lỏng trong suốt, bao quanh não và tủy sống, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ, nuôi dưỡng và duy trì áp suất ổn định cho hệ thần kinh trung ương. Khi lượng dịch này sản xuất quá nhiều hoặc dòng chảy bị tắc nghẽn, sẽ gây ra tình trạng não úng thủy.

Bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến kích thước đầu mà còn tác động xấu đến sự phát triển trí tuệ và thể chất của trẻ. Nếu không được điều trị, não úng thủy bẩm sinh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như suy giảm thị lực, động kinh, chậm phát triển, thậm chí là tử vong. Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và can thiệp y tế kịp thời là vô cùng cần thiết. Để có thêm thông tin về các bệnh lý khác ở trẻ nhỏ, bạn có thể tham khảo bài viết 10 cây cảnh thủy sinh hợp phong thủy nhất để có thêm những kiến thức hữu ích cho cuộc sống.

Nguyên nhân gây não úng thủy bẩm sinh

Não úng thủy bẩm sinh thường xuất phát từ các bất thường trong quá trình phát triển của thai nhi, có thể liên quan đến yếu tố di truyền hoặc môi trường. Các nguyên nhân cụ thể bao gồm:

Dị tật bẩm sinh

Một số dị tật bẩm sinh có thể gây ra não úng thủy, bao gồm:

• Gian não thất: Sự bất thường trong cấu trúc của não thất, khiến chúng lớn hơn bình thường, gây rối loạn dòng chảy của dịch não tủy.
• Hẹp cống não: Cống não là ống dẫn dịch não tủy giữa não thất ba và não thất tư. Nếu cống não bị hẹp, dịch não tủy sẽ bị ứ đọng.
• Nang màng nhện: Các nang chứa dịch não tủy phát triển bất thường, ảnh hưởng đến áp lực và dòng chảy của dịch não tủy.
• Nứt đốt sống: Dị tật bẩm sinh liên quan đến ống thần kinh, có thể gây ra các bất thường về tủy sống và não, dẫn đến não úng thủy.

Nhiễm trùng trong thai kỳ

Trong quá trình mang thai, nếu mẹ bị nhiễm các bệnh như quai bị, rubella, sởi, hoặc các bệnh nhiễm trùng khác, nguy cơ con bị não úng thủy bẩm sinh sẽ tăng lên đáng kể.

Yếu tố di truyền

Trong một số trường hợp, não úng thủy bẩm sinh có thể liên quan đến các bất thường gen di truyền từ bố mẹ.

Để hiểu rõ hơn về các vấn đề sức khỏe liên quan đến môi trường sống, bạn có thể tham khảo thêm về các loại cây thủy sinh tại bài viết trầu bà thái thủy sinh, giúp không gian sống thêm xanh mát và trong lành.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết não úng thủy bẩm sinh

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của não úng thủy bẩm sinh là rất quan trọng, giúp cha mẹ có thể đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

Triệu chứng ở trẻ sơ sinh

• Chu vi vòng đầu tăng nhanh bất thường: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất, đầu trẻ to lên một cách nhanh chóng so với các bạn cùng trang lứa.
• Thóp phồng: Thóp (vùng mềm trên đỉnh đầu) căng phồng lên hoặc sờ vào thấy căng mềm.
• Tĩnh mạch da đầu nổi rõ: Da đầu mỏng, tĩnh mạch dưới da nổi lên thấy rõ.
• Tách xương sọ: Các đường nối giữa các xương sọ có thể bị tách ra hoặc sờ thấy nứt.
• Mắt nhìn xuống: Trẻ thường có xu hướng nhìn xuống dưới, khó hoặc không thể đưa mắt nhìn lên.
• Bú kém, nôn trớ: Trẻ có thể bỏ bú hoặc bú ít, kèm theo tình trạng nôn trớ thường xuyên.
• Kích động, quấy khóc: Trẻ dễ bị kích động, quấy khóc không rõ nguyên nhân.

Triệu chứng ở trẻ lớn hơn

• Đau đầu, hoa mắt: Trẻ có thể than đau đầu, hoa mắt, mệt mỏi.
• Suy giảm thị lực: Thị lực của trẻ có thể giảm sút, nhìn mờ hoặc khó nhìn.
• Khả năng giữ thăng bằng kém: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng, đi lại không vững.
• Chậm phát triển: Trẻ có thể chậm phát triển về các kỹ năng vận động, ngôn ngữ, nhận thức.
• Khó tập trung, trí nhớ kém: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ và học tập.
• Ngủ nhiều, ngủ sâu: Trẻ có xu hướng ngủ nhiều hơn bình thường và khó đánh thức.

Não úng thủy bẩm sinh: Dấu hiệu nhận biết ở trẻ

Chu vi vòng đầu to, da đầu mỏng, tĩnh mạch nổi… là dấu hiệu của não úng thủy bẩm sinh

Chẩn đoán não úng thủy bẩm sinh

Việc chẩn đoán sớm và chính xác là rất quan trọng để đảm bảo việc điều trị được thực hiện kịp thời. Các phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu bất thường, đo chu vi vòng đầu, và quan sát cử động mắt của trẻ.
• Siêu âm: Đây là phương pháp không xâm lấn, giúp bác sĩ quan sát được não thất và xác định xem có tình trạng tích tụ dịch não tủy hay không.
• Chụp CT (Cắt lớp vi tính): Phương pháp này sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết về não bộ, giúp xác định chính xác vị trí và mức độ của não úng thủy.
• Chụp MRI (Cộng hưởng từ): MRI cung cấp hình ảnh ba chiều rõ nét về não bộ, giúp bác sĩ đánh giá toàn diện các bất thường và tình trạng dịch não tủy.

Chẩn đoán não úng thủy bẩm sinh bằng cách khám sức khỏe lâm sàng, siêu âm…

Chẩn đoán não úng thủy bẩm sinh bằng cách khám sức khỏe lâm sàng, siêu âm…

Phương pháp điều trị não úng thủy bẩm sinh

Hiện tại, không có thuốc đặc trị cho não úng thủy bẩm sinh, phương pháp điều trị chính là phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật thường được sử dụng bao gồm:

Phẫu thuật cấy ống shunt

Đây là phương pháp phổ biến nhất, bác sĩ sẽ đặt một ống shunt vào não thất để dẫn dịch não tủy dư thừa đến một bộ phận khác của cơ thể (thường là ổ bụng), giúp giảm áp lực lên não.

Nội soi cắt não thất

Phương pháp này sử dụng một ống nội soi nhỏ để tạo một đường thông giữa não thất và khoang dưới nhện, giúp dịch não tủy có thể lưu thông tự do.

Nội soi ETV kết hợp CPC

Đây là phương pháp kết hợp giữa nội soi cắt não thất (ETV) và đốt đám rối màng đệm (CPC). Đốt CPC giúp giảm lượng dịch não tủy được sản xuất, hỗ trợ hiệu quả điều trị.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, độ tuổi của trẻ, cũng như nguyên nhân gây bệnh. Bác sĩ sẽ tư vấn và lựa chọn phương pháp phù hợp nhất cho từng trường hợp.

Biến chứng và cách phòng tránh não úng thủy bẩm sinh

Biến chứng của não úng thủy bẩm sinh

Nếu không được điều trị kịp thời, não úng thủy bẩm sinh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như:

• Suy giảm thị lực, mù lòa.
• Động kinh, co giật.
• Nứt đốt sống, dị tật bẩm sinh khác.
• Bại não, liệt.
• Chậm phát triển trí tuệ, vận động.
• Dị dạng Chiari.
• Khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày (nhai, nuốt, nói).
• Nguy cơ tử vong.

Ngoài ra, các phương pháp điều trị cũng có thể gây ra các biến chứng như nhiễm trùng, tổn thương não, ảnh hưởng đến thần kinh.

Phòng tránh não úng thủy bẩm sinh

Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn nguy cơ mắc bệnh, nhưng có một số biện pháp có thể giúp giảm thiểu nguy cơ này:

• Khám thai định kỳ: Việc khám thai định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Tiêm phòng: Tiêm phòng các bệnh truyền nhiễm như rubella, sởi có thể giúp giảm nguy cơ gây dị tật thai nhi.
• Dinh dưỡng hợp lý: Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, khoa học giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh.
• Tránh các chất độc hại: Tránh tiếp xúc với các chất độc hại như rượu bia, thuốc lá, hóa chất trong quá trình mang thai.

Để có thêm kiến thức về chăm sóc sức khỏe cho gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ bạn có thể tham khảo thêm bài viết Top 10 cây trồng hàng rào đẹp nhất, một cách để tạo không gian sống trong lành và an toàn.

Kết luận

Não úng thủy bẩm sinh là một dị tật bẩm sinh nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học, việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể giúp giảm thiểu các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ. Việc trang bị kiến thức về căn bệnh này là vô cùng quan trọng đối với các bậc phụ huynh. Hãy luôn theo dõi các dấu hiệu bất thường và tìm đến sự tư vấn của bác sĩ để có những biện pháp can thiệp kịp thời và hiệu quả nhất.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc thăm khám và tư vấn của các chuyên gia y tế. Hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều trị tốt nhất.

Dược sĩ Đại học Nguyễn Chí Chương

Đã kiểm duyệt nội dung
Tốt nghiệp Đại Học Dược Hà Nội – chuyên môn Dược lâm sàng. Hiện đang là giảng viên cho Dược sĩ tại Nhà thuốc Long Châu.